Amerykańska Rozrywka Sportowa ,,Wrestling''

Wrestling (ang. professional wrestling, pro-wrestling) – rozrywka sportowa ciesząca się największą popularnością w Stanach Zjednoczonych,Japonii, Kanadzie, Meksyku, Wielkiej Brytanii; od niedawna promowany w Polsce. W gruncie rzeczy wrestling jest niebezpiecznym rozrywkowym show, „żyjącym” ze swojej widowiskowości i pozorowanej brutalności, którą gwarantują zawodnicy często przyjmujący środki przeciwbólowe i sterydy (dla uśmierzenia bólu, zwiększenia muskulatury oraz siły np. przy podnoszeniach) Rzadziej do ringu stają kobiety, nie wpływa to jednak na oglądalność; we wrestlingu liczy się głównie widowisko, dzięki któremu wrestling posiada olbrzymią oglądalność.

Często zdarzają się poważne urazy ciała, np. głowy (encefalopatia bokserska) i kręgosłupa (akcje typu „piledriver”). Nie obywa się bez wypadków, w tym śmiertelnych. Przyczynami zgonu zawodników przed 50. rokiem życia są najczęściej: ataki serca, sterydy, przedawkowania, samobójstwa, infekcje, morderstwa oraz urazy. Zawodnicy często po zakończeniu kariery zmagają się z problemami finansowymi, zdrowotnymi i osobistymi, co jest wynikiem prowadzonego stylu życia^[26]. Niektórzy z nich kończą karierę na wózku inwalidzkim (Dynamite Kid) lub sparaliżowani (Darren Drozdov)

Na ringu, jak i poza nim umierają zawodnicy^]. Wrestlerzy natomiast bywają nazywani współczesnymi gladiatorami

Federacje

W zawodowym wrestlingu „federacja” oznacza związek, posiadający własną wewnętrzną autonomię. Do takich federacji oprócz wrestlerów, zatrudniani są także showmeni oraz konferansjerzy. Każda federacja ma własne tytuły mistrzowskie, odmienne w innych federacjach.

Obecnie największą federacją profesjonalnych zapasów jest WWE (World Wrestling Entertainment), która w 2001 wchłonęła największego rywala – World Championship Wrestling. Obecnie największym konkurentem WWE jest Total Nonstop Action Wrestling. Federacja ta cały czas się rozrasta i na początku 2006 roku podpisała kontrakt z dużą gwiazdą amerykańskiego wrestlingu – Stingiem, a 17 marca tego samego roku odbyła się pierwsza gala typu House Show (zawody nieemitowane w telewizji). TNA posiada dwugodzinny program pt. „Impact Wrestling” emitowany głownie na antenie stacji Spike TV, a co miesiąc organizuje galę PPV (Pay-per-view). Obecnie widzowie mogą tam oglądać również dużą część byłych wrestlerów Extreme Championship Wrestling.

W latach 1995-2001 najpoważniejszym konkurentem dla WWE była federacja WCW (World Championship Wrestling) – zatrudniająca m.in. takie gwiazdy jakHulk Hogan, Randy Savage, Sting, Goldberg oraz Ric Flair.

Mniejszą popularnością cieszą się federacje indys (niezależne). Widz zobaczy tam długie, ciekawe z dobrym scenariuszem walki, ale za to ograniczy się czas speechów oraz jakości wizualnej (brak titatronów, słabszy efekt wizualny itp.) Ich gale rzadko są emitowane w TV oraz czas oczekiwania na gale jest dłuższy. Federacje te za to często tworzą DVD ze swych gal.^{[potrzebne źródło]}

Zawodnicy

Największą gwiazdą tej zawodowej formy zapasów był Hulk Hogan, który w latach 80. i na początku 90. XX wieku spopularyzował wrestling nie tylko w Stanach Zjednoczonych, ale i na całym świecie.

W Meksyku tego rodzaju widowiska noszą nazwę lucha libre (z hiszpańskiego wolna walka). Najbardziej znanym zawodnikiem lucha libre był zmarły w 1984 roku Rudolfo „El Santo” Guzman Huerta, który oprócz sławy scenicznej na ringu zdobył sławę wśród widowni kinowej, występując w meksykańskich filmach przygodowych pod przydomkiem Święty. Został zapamiętany jako bohater pozytywny, choć nigdy nie pokazał twarzy. Swoją postacią kreował postawę „dobra zwyciężającego zło”, toteż potem zarówno w filmach, jak i na ringu pomimo spektakularnych i z założenia przegranych walk – niemal zawsze wygrywał.

Wrestling jest alternatywną szansą dla byłych sportowców, z możliwością powrotu do sportu po kontuzji.

Walkę w wrestlingu można wygrać na 5 różnych sposobów. Jeśli stawką walki jest pas mistrzowski, zawodnik rzucający wyzwanie przejmie czempionat tylko wtedy, gdy wygra przez przypięcie (pin) lub poddanie.

Siedziba World Wrestling Entertainment

Sposoby zwycięstwa

Przypięcie

„Przypięcie” – (z ang. pinfall, pin lub fall) jest działaniem poprzedzonym najczęściej „finisherem”, po którym sędzia odklepuje do trzech, leżącego na obydwu łopatkach zawodnika. „Przypięcie” jest jednym z wariantów odniesienia zwycięstwa w profesjonalnych zapasach (innymi są: poddanie, dyskwalifikacja,nokaut oraz wyliczenie pozaringowe – tzw. „count out”)

Poddanie

 Osobny artykuł: poddanie.

Założenie chwytu, po którym przeciwnik się poddaje. Poddanie następuje przez szybkie uderzenia ręką w matę lub ramię przeciwnika, a w chwytach blokujących ręce – przez słowne poinformowanie sędziego o poddaniu. Podobnie jak przypięcie, chwyt można przerwać przez rope break. Wygrana przez poddanie jest też nazywana wygraną przez tap-out, a w Polsce – zwycięstwem przez tzw. odklepanie.

KO

 Osobny artykuł: nokaut.

Sędzia zwykle rozpoczyna liczenie do nokautu, gdy dwaj zawodnicy leżą na ziemi. Liczenie odbywa się tak samo, jak w innych sportach walki, jednak znacznie wolniej.

Wyliczenie

Następuje wtedy, gdy co najmniej jeden zawodnik opuści ring. Sędzia rozpoczyna wtedy liczenie do 10 lub 20 (w zależności od federacji). Jeśli zawodnik nie wróci na ring przed końcem liczenia – przegrywa. W Polsce ten sposób zwycięstwa nazywa się również wyliczeniem pozaringowym, a w języku angielskimcount-out.

Dyskwalifikacja

Dyskwalifikacja następuje w przypadku rażącego naruszenia zasad. Najczęstszymi jej powodami są:

• użycie przedmiotu o charakterze broni.
• gryzienie przeciwnika.
• ciągnięcie rywala za włosy.
• ignorowanie rope breaku.
• atak na sędziego.
• ciągłe ataki na przeciwnika opierającego się na słupku w narożniku ringu.
• cios poniżej pasa.
• wtrącenie się do walki osoby trzeciej (lub dodatkowej gdy w ringu walczy nie więcej, niż dwie osoby).
• Zaatakowanie osoby trzeciej, która w danym momencie nie bierze udziału w walce (Na przykład menadżera lub sekundanta przeciwnika w Tag Team)

Odmiany walk

Aby zadowolić fanów, wymyśla się coraz nowsze formy rywalizacji. Popularne są m.in.:

• walki w klatkach (Steel Cage Match), gdzie zwycięzca jako pierwszy opuści klatkę; ich odmianą są walki Hell in a Cell
• walki z drabiną (Ladder Match), zwycięzca za pomocą drabiny musi pierwszy ściągnąć zawieszony przedmiot nad ringiem, którym najczęściej jest pas mistrzowski lub walizka Money In The Bank.
• walki tag teamów, są to najczęściej 2-osobowe, lub wieloosobowe zespoły.
• Handicap match, jeśli jedna ze stron ma przewagę liczebną.
• Inferno Match, przegranym okazał się ten, kto jako pierwszy zapłonął prawdziwym ogniem buchającym wokół ringu.
• Casket Match, czyli zamknięcie przeciwnika w trumnie.
• Buried alive, przegrany jest zakopywany żywcem w dziurze, w którą wkopuje się piach.
• * TLC: Tables, Ladders & Chairs Match, zasady identyczne jak w pojedynkach z drabiną, ale wzbogacone o stoły i krzesła, zasady identyczne jak w pojedynkach z drabiną, ale wzbogacone o stoły i krzesła
• Table Match, w którym zwycięzcą zostaje ten, kto rzuci przeciwnika na stół, jednocześnie go łamiąc
• Royal Rumble match, występujące tylko na Royal Rumble PPV. Na początku walczą pierwsi dwaj zawodnicy i co 90 sekund wchodzi następny zawodnik i tak do zapaśnika z ostatnim (30 albo 40) numerem. W walkach tego typu należy wyrzucić przeciwnika z ringu przez górną linę, zostanie on wyeliminowany od momentu dotknięcia obiema stopami obszaru poza ringiem. Podobne są walki typu Battle Royal, jednak tam wszyscy zawodnicy od początku są na ringu. W przeciwieństwie do „Royal Rumble” w „Battle Royal” zawodnik zostaje wyeliminowany na zwykłych zasadach.
• 30/60 minutowy Iron Man Match polegający na odliczeniu zawodnika jak najwięcej razy
• Last Man Standing, który można wygrać jedynie nokautując przeciwnika i czekając, aż sędzia doliczy do 10, a zawodnik do tego momentu nie wstanie
• First Blood (do pierwszej krwi) oraz pozbawione reguł (hardcore), czyli tzw. „wolnoamerykanka”, a sędzia jest jedynie od wyznaczania zwycięzcy. Walki te są bardzo brutalne i mogą doprowadzić zawodników do utraty zdrowia lub życia^]. Przeradzają się one w krwawe bójki z użyciem niebezpiecznych narzędzi.
• No Disqualification: bez dyskwalifikacji.
• No Holds Barred: mecz bez zasad.
• I Quit Match: mecz, w którym trzeba zmusić przeciwnika do wypowiedzenia słów I quit (pol. Poddaje się).
• Ambulance Match: mecz, w którym trzeba zamknąć w karetce przeciwnika.
• Lumberjack Match: dookoła ringu stoi wielu innych zawodników i nie pozwalają walczącym zawodnikom wyjść poza ring.
• Falls Count Anywhere: walka mogąca zakończyć się na całym terenie hali.

Wypadki śmiertelne

Wrestling jest brutalny i niebezpieczny, co wiąże się ze zgonami wrestlerów. Stanowią one ciemną stronę tego widowiska, o której jego organizatorzy mówią niechętnie. Są one także mroczną tajemnicą tego środowiska. Na urazy głowy, szyi i klatki piersiowej odniesione podczas walki nakładają się także inne czynniki takie jak: infekcje, tętniaki mózgu i wady serca. Rzadko tego typu przypadkami zajmuje się policja a jeszcze rzadziej sądy. Poniżej wymieniono tych, których zgon nastąpił w związku z walką, w jej trakcie lub krótko po jej zakończeniu. Lista zawiera rok zgonu, imię i nazwisko lub  pseudonim, przyczynę zgonu, oraz wiek zawodnika

Nr.	Rok śmierci	Imię, nazwisko, pseudonim	Opis przyczyny lub okoliczności śmierci	Wiek zawodnika
1	1911	William „Farmer” Baldwin	umiera na ringu
2	1923	Ole Olson
3	1931	„Stanley Stasiak” Ignacy J. Stasiak	zawał serca podczas walki	36
4	1934	„The California Red Devil” Jack Lewis	zawał serca po walce
5	1934	Joe Shimkus		38
6	1935	Tex Wright		28
7	1936	Mike Romano		40
8	1936	„Cowboy Russell” Jack Ray		40
9	1937	Eddie Baker		36
10	1941	Buddy O’Brien	umiera na ringu
11	1951	Jeanette Wolf	umiera na ringu	18
12	1952	Terry McGinnis	umiera po walce	41
13	1954	Gust Johnstone Cerebral	krwotok, umiera na ringu	50
14	1955	„Canadian Angel” „Q-Ball” Jack Rush	umiera na ringu
15	1955	„Dennis Clary” Vincent Lizdennis		31
16	1956	Ralph Weaver		50
17	1957	Babe Zaharias		42
18	1958	Gordon McKinley	umiera po walce
19	1959	„Ace Gordon” Lou Abrams	umiera na ringu
20	1961	Ali Pasha
21	1961	Oyama „Great” Kato	atak serca po walce	42
22	1961	Charles „Chick” Garibaldi	umiera po walce	46
23	1962	Johnny Demchuk	umiera po walce	49
24	1963	Jim Wright	zawał serca, umiera na ringu
25	1964	Tex Riley	zawał serca po walce	50
26	1964	Louis Papineau	umiera po walce	36
27	1968	„Doctor X” Guy Taylor	umiera na ringu
28	1968	„Big” Ike Eakins	zawał serca, umiera na ringu
29	1969	„Iron” Mike DiBiase	umiera na ringu, zawał	45
30	1969	Jim Hady	umiera po walce	36
31	1971	Alberto Torres	urazy	37
32	1972	Luis Hernandez
33	1972	Luther Lindsay	umiera na ringu	48
34	1972	Ray Gunkel	umiera na ringu	48
35	1975	„Ron Dupree” Russell Grobes
36	1978	Michel „Mad Dog” Martel		33
37	1979	Bull Martin	umiera na ringu	34
38	1979	Sangre India	umiera na ringu	23
39	1985	„Tarzan Govender”	umiera na ringu
40	1985	Rick McGraw	urazy	30
41	1987	Malcolm „King Kong”	urazy	51
42	1992	Kevin Corley	umiera na ringu	46
43	1993	Jimmy Beal	umiera na ringu	20
44	1993	„Oro” Javier Hernandez	umiera na ringu	21
45	1993	Larry Cameron Heart	zawał serca po walce	41
46	1997	„Plum Mariko” Mariko Ueda	wypadek	29
47	1999	Emiko Kado	kontuzja, umiera po walce	23
48	1999	Gary Albright	zawał serca podczas walki	36
49	1999	Owen Hart	wypadek, umiera na ringu	34
50	2000	Mark Mendian	umiera na ringu	20
51	2000	Masakazu Fukuda	wypadek, umiera na ringu	27
52	2000	Tony Nash	wypadek, umiera na ringu	30
53	2001	Brian Ong	kontuzja podczas treningu	27
54	2003	Chris Candido	wypadek, umiera w szpitalu[	34
55	2003	Larry W. Booker	umiera w szpitalu po walce	51
56	2004	Victor the Bodyguard	umiera po walce	38
57	2004	Brandon Starr	wylew spowodowany kontuzją	19
58	2004	„Dr Destruction”	umiera na ringu	34
59	2004	Chief Bronkaska	atak serca po walce
60	2004	El Misterio de la Muerte	umiera w trakcie walki
61	2005	Eddie Guerrero	Zginął na zawał serca	39
62	2007	Mephisto Lephanto	atak serca, umiera na ringu	31
63	2008	Jamel Brown	umiera po treningu	15
64	2009	Mitsuharu Misawa	kontuzja	46
65	2010	Jeremy Wood	umiera po treningu	20
66	2011	Charley Engelfried	umiera po walce	17

Najbardziej znany, śmiertelny wypadek miał miejsce jeszcze przed walką. Brat wielokrotnego mistrza świata, Breta Harta, Owen, podczas gali Over the Edge w 1999 r. zjeżdżał na ring przyczepiony liną do sufitu. Mechanizm zatrzaskowy otworzył się, gdy był na wysokości 22 metrów. Uderzył głową w narożnik, po czym z dużą siłą runął plecami na matę. Zmarł w drodze do szpitala.

Mniej znany, wypadek śmiertelny, miał miejsce w 2005 roku, młody wrestler walczący pod pseudonimem „Spider” – Daniel Quirk, pracujący wówczas w federacji UCW, wykonał wysoki skok na przeciwnika, ten jednak nie zdołał go dobrze złapać i Dan uderzył głową w matę, lekarze próbowali uratować młodego zapaśnika, jednak ten nie zdołał się już podnieść. Zmarł mając 22 lata.

Terapii odchudzającej nie przetrzymało serce zapaśnika sumo Rodney Anoa'i. We śnie zmarł 40-letni Hawk z najsłynniejszego duetu zapaśniczego Legion Of Doom/Road Warriors. W wyniku uduszenia zmarł również Crash Holly. 4 grudnia 2009 zmarł samoański zapaśnik Umaga – przyczyną był atak serca, znalazła go żona nieoddychającego i zakrwawionego, miał krwotok z nosa^[61][26]. 13 sierpnia 2010 w wieku 29 lat zmarł na zawał serca wrestler Lance Cade^[62].

Wrestling, uprawiają doświadczeni zawodowcy, doskonale przygotowani do walki. Ponieważ sport ten jest niebezpieczny dla zdrowia i życia ze względu na liczne wypadki, każdą transmisję z zawodów poprzedza komunikat o tym, by nie próbować typowych zachowań i chwytów w tej formie rywalizacji. W wielu krajach prawo zabrania pokazywania transmisji z walk przed godziną 23:00. W niektórych stanach USA dzieci nie są wpuszczane na gale. Restrykcje takie były skutkiem procesu nieletniego amerykańskiego chłopca, który zabił swojego kilkumiesięcznego kuzyna naśladując zachowanie zapaśników. Od tej pory liczne organizacje rodziców prowadzą kampanię przeciw federacjom zapaśniczym.

Podział na postacie i style walki[edytuj]

Postacie[edytuj]

W wrestlingu istnieje podział na 3 główne postacie:

• Heel – jest czarnym charakterem, publiczność rzadko jest mu przychylna, choć zdarzają się wyjątki. Zawodnicy ci często „oszukują” w walce by zwyciężyć, np. używają przedmiotów, żeby znokautować przeciwnika.
• Face – jest pozytywnym bohaterem, publiczność w walkach jest zazwyczaj po ich stronie.
• Tweener – jest postacią łączącą cechy heela i face’a. Publiczność zwykle jest po ich stronie, ale zawodnicy ci, czasami stosują nieczyste zagrania.

Uwaga: Podział ten nie jest stały, zawodnik będący heelem może z czasem zostać face’em lub odwrotnie. Zabieg tego typu określa się jako heel turn (kiedy face staje się heelem) bądź odpowiednio face turnem.

Istnieje też podział zawodników według ich pozycji w federacji:

• Main eventer – jeden z czołowych zawodników, występuje w walkach wieczoru, najczęściej wygrywa walki, często zdobywa główne pasy mistrzowskie.
• Upper midcarder – ważny zawodnik, nie mający tak wysokiej pozycji jak main eventer, ale wyższą niż midcarder, wrestler taki czasem zdobywa najważniejsze pasy federacji, ale najczęściej są to drugorzędne pasy.
• Midcarder – wrestler mający średnią pozycję w federacji, wygrywający z low carderami i jobberami, ale najczęściej przegrywający z wyżej postawionymi zawodnikami, od czasu do czasu mający szansę na wygranie mniej znaczącego pasa.
• Low carder – wrestler mający niską pozycję w federacji służący do promowania wyżej postawionych wrestlerów, bardzo rzadko zdobywa jakieś pasy mistrzowskie.
• Jobber – zawodnik o najniższej pozycji w federacji przegrywający niemal wszystkie walki w tzw. „squashach”, czyli bardzo krótkich pojedynkach, praktycznie nie mający szans na zdobycie jakiegokolwiek pasa.

Jeśli jakiś zawodnik dobrze wypełnia swoją rolę może z czasem awansować na wyższe szczeble. Umiejętności nie zawsze przekładają się na pozycję w federacji – main eventerem może zostać wrestler nie prezentujący najwyższego poziomu, mający za to świetny kontakt z oficjelami, udzielający się w akcjach charytatywnych, promujący federację w mediach itp. Jobberem zaś może stać się dobry zawodnik, mający jednak konflikt z oficjelami, nielubiany przez bookerów, źle zachowujący się na zapleczu itp.

Style[edytuj]

• High Flyer – przez większość walki wykonują efektowne skoki (z lin, narożników), wygrywają przez swoją zwinność np.: Sin Cara, Rey Mysterio, Kofi Kingston, Evan Bourne, Jeff Hardy. Najczęściej high flyerami są zawodnicy z dywizji „cruiserweight”, posiadający na ogół małą masę ciała.
• Brawler – akcje tych zawodników polegają na ciosach i kopnięciach, prawie w ogóle się nie broniąc, należą do nich: Stone Cold Steve Austin, John Cena, Sheamus, The Undertaker, Triple H, Wade Barrett.
• Power House – należą do nich zawodnicy o dużej masie ciała i ogromnej sile. Specjalizują się w silnych rzutach przeciwnikiem na matę, np.: Big Show, Mark Henry, Kane, Ryback, Brodus Clay, Tensai.
• Technician – („technik”, „zawodnik techniczny”), zawodnicy reprezentujący ten styl używają głównie submissionów (poddań) oraz chwytów technicznych, także z zapasów amatorskich, np.: Bret Hart, Kurt Angle, Daniel Bryan, Ric Flair, William Regal.
• Zawodnik prezentujący „styl amerykański” – to styl łączący powyższe 4 style, z którego powstał piąty. Zawodnikami prezentującymi ten styl są np.: Shawn Michaels, Randy Orton, CM Punk.

Federacje zawodowych zapasów[edytuj]

• World Wrestling Entertainment (WWE)
• Total Nonstop Action Wrestling (TNA)
• Florida Championship Wrestling (FCW)
• Ohio Valley Wrestling (OVW)
• Juggalo Championship Wrestling (JCW)
• Ring of Honor (ROH)
• Combat Zone Wrestling (CZW)

Polskie federacje pro-zapaśnicze[edytuj]

• Do or Die Wrestling (DDW) – pierwsza federacja w Polsce, założona przez Daniela Austina (Don Roid)
• Total Blast Wrestling (TBW) – założona w grudniu 2009, przez znanego polskiego komentatora wrestlingu i zapaśnika – Andrzeja Suprona.

Ponadto w Polsce funkcjonują organizacje nieformalne, organizujące własne gale we własnym zakresie („prowizoryczne”) oraz szkolące młodych wrestlerów. Do tego typu federacji można zaliczyć Wrestlingowy Klub Sportowy Wołów (WKSW), Polish Extreme Wrestling (PXW) bądź Dolnośląską Scenę Wrestlingu (DSW).